Van een vreemde heeft Bernard de Graaf zijn liefde voor fotografie niet. Zijn vader fotografeerde eveneens vrij veel, dus Bernard vermoedt dat hij – naar eigen zeggen – daar een tik van heeft meegekregen. “Vanaf mijn zestiende, nog in het dia-tijdperk, fotografeerde ik ontzettend veel. Het mooie van fotografie vind ik dat je dingen ziet gebeuren in het frame. Om dat vast te leggen, er een verhaal mee te vertellen, dat intrigeert mij.”
Bernard vervolgt: “Het is een andere vorm van schilderen, denk ik. Ook is het mooi om door fotografie een andere beeldvorming te krijgen. Je moet als fotograaf in mijn optiek een beetje eigenwijs zijn. Zo staan er foto’s in mijn laatste boek waarvan mensen vroegen: ‘Moet je die er wel in zetten?’ Ik heb het toch gedaan en daar ben ik blij mee. Een wijze les dus: volg je eigen gevoel.”
Hier komt bij dat Bernard altijd al verslingerd is geweest aan het merk Leica. “Ik fotografeer bijna 90% in zwart-wit, dus ik heb voor de Monochrom gekozen. Zwart-wit geeft voor mij een heel eigen dynamiek, het is een andere manier van fotograferen. Toen de digitale fotografie haar intrede deed, haakte ik af. Alleen tja, het bloed kruipt waar het niet gaan kan en dus ben ik sinds 2012 weer intensief met fotografie aan de slag gegaan. Met de focus op straatfotografie.”
Zijn eerste boek, ‘The world through my eyes’ uit 2017, is van kaft tot kaft gevuld met deze fotografiestijl. “In het boek wilde ik met één beeld een verhaal vertellen. Maar goed, als je niet oppast val je in herhaling hè. Bovendien kreeg ik meer en meer de behoefte om een wat groter verhaal te vertellen met mijn camera.”
Syrische vluchteling
“Tweeënhalf jaar geleden ben ik begonnen met mijn tweede boek, ‘Kamiran – weg naar een nieuwe toekomst’. Mijn vrouw werkt in de jeugdhulpverlening en een onderdeel hiervan is YOIN. Deze organisatie begeleidt alleenstaande vluchtelingen bij opvang, wonen en opgroeien, met veel aandacht voor deelname aan de samenleving. Zo ontmoette ik de Syrische vluchteling Kamiran, nét 18 jaar oud. Gelukkig was hij 18 jaar want onder de achttien moet je voor elke foto toestemming vragen aan een voogd. Kamiran fotografeert zelf ook graag en dus hadden we al snel een klik.”
Bernard mocht hem volgen met zijn camera. “De gedachte achter dit project was voor mij dat jonge vluchtelingen het gevoel krijgen wat ze allemaal mee gaan maken, wat er op hun pad kan komen. Maar wellicht nog belangrijker, voor de autochtone Nederlander, om hem of haar met het boek een beeld te geven waar een vluchteling allemaal doorheen gaat. Zelf heb ik twee jongens van 23 en 26 jaar en aan de ene kant merk ik: Kamiran is veel volwassener omdat hij al zoveel heeft meegemaakt. Aan de andere kant is het maar een jongen van 18, nog amper volwassen.”
Tot tranen geroerd
“We hebben inmiddels 250 exemplaren van het boek verkocht en dat is best veel in fotoboekenland. We hebben de mazzel dat er nogal wat publiciteit voor is geweest; burgemeester Marcouch van Arnhem heeft het boek in ontvangst genomen en er zijn best wat publicaties geweest in de media, waaronder in de weekendbijlage van Het Financieele Dagblad: op de cover en flink wat pagina’s binnenin, inclusief een interview met Kamiran en mij.”
Opnemen en uploaden
https://bernarddefotograaf.nl/kamiran
Al het geld dat het boek heeft opgebracht is trouwens naar Kamiran gegaan, vertelt Bernard. “Hierdoor heeft hij een mooie fotocamera en een computer voor fotobewerking kunnen kopen. En hij is toegelaten op de school voor fotografie! Nu zit hij dus voor het eerst op een plek waar hij alleen maar Nederlandse jongeren om zich heen heeft. Het is leuk dat ik en alle mensen die een boek gekocht hebben, hier een steentje aan hebben bijgedragen. Bijzonder vind ik ook dat zo’n zeventig procent van de kopers van het boek, contact met mij hebben opgenomen. Ik kreeg mailtjes en mensen waren soms tot tranen geroerd. Het boek deed echt iets met ze. Mooi toch?”
De cirkel is nu wel rond: “Natuurlijk zou ik kunnen broeden op een vervolgboek, maar dat hoeft niet. De ouders van Kamiran zijn inmiddels ook in Nederland en hijzelf gaat zijn eigen weg. Natuurlijk, ik ben wel weer met ideetjes bezig, maar niets is nog concreet. Er gaat zeker weer een project komen en dat kan van alles zijn, en soms moet je gewoon ergens tegenaan lopen en denken: ja, dát ga ik doen!”
