Een veranderende marktsituatie in schadeherstel vraagt om een andere opleidingsorganisatie. En zo geschiedde: sinds 1 mei is Bethe Alkemade de nieuwe ad-interim directeur van VOC. Beter inspelen op de vraag vanuit de schadesector en dat vertalen in moderne opleidingsbehoeften, is het credo van VOC nieuwe stijl.

Als doorgewinterde ad-interim professional is Bethe Alkemade gespecialiseerd in verandervraagstukken. Sinds twee maanden stuurt zij het veranderingsproces aan bij VOC en nam zij de leiding over van Frank Vos, die op 1 mei vertrok als directeur. VOC wil graag een sterkere focus en betere aansluiting op de marktvraag en een geruislozere aansluiting tussen theorie en praktijk. Alkemade is druk bezig daar richting aan te geven binnen de opleidingsorganisatie. “De wereld, het werkveld en de arbeidsmarkt veranderen. Daar moeten bedrijven en organisaties zich op aanpassen, ook VOC”, aldus Alkemade. “De kunst is om accuraat en doelgericht in te spelen op de nieuwe marktsituatie en de behoeften vanuit schadeherstellers. Hoe zit het met de mensen, de middelen en de marktsituatie: dat zijn de allereerste aspecten waar ik als verandermanager naar kijk. De situatie in de markt moet zich als het ware weerspiegelen in de organisatie en het opleidingsaanbod. Veranderingen gaan van buiten naar binnen.”

Soft skills

“Er zit ontzettend veel dynamiek in de schadewereld. Niet alleen in technisch opzicht verandert er veel, maar ook interne bedrijfsprocessen en functierollen veranderen sterk. Daar willen wij als opleidingsinstituut nog beter op inspelen zodat medewerkers breed geëquipeerd zijn en de kloof tussen theorie en praktijk kleiner wordt”, zegt Alkemade.  

‘Schademedewerkers moeten veel breder inzetbaar en flexibeler zijn, omdat de interne organisatie zo sterk is veranderd’

  “Zo is bijvoorbeeld de rol van de frontoffice sterk veranderd in veel schadebedrijven. Het takenpakket van frontoffice medewerkers is veel omvangrijker geworden dan voorheen. Hun taak gaat veel verder dan een goede klantenontvangst, want ook calculatie, planning, klachtenafhandeling, het opnemen van schades en het stellen van diagnose behoort nu vaak tot hun functie. Dat vergt bredere kennis en aanmerkelijk meer flexibiliteit en goede soft skills zodat ze over voldoende sociale competenties beschikken. Schademedewerkers van nu moeten vaak veel breder inzetbaar en flexibeler zijn dan voorheen, omdat de interne organisatie zo sterk is veranderd, mede als gevolg van efficiency en kostenbeheersing.” “Maar denk bijvoorbeeld ook aan de opkomst van cosmetisch herstel dat vaak als een aparte schadestroom in het bedrijf wordt behandeld. Om dat goed te doen, moet een medewerker gedegen zijn opgeleid in cosmetisch schadeherstel. Wij merken dat er veel belangstelling voor is voor uitdeuken zonder spuiten of spot repair, omdat bedrijven actiever op cosmetisch herstel inzetten.” “Het vak is gewoonweg veel complexer geworden, ook omdat de technische ontwikkelingen zo snel en hard gaan. Neem de opkomst van hybride en elektrische auto’s. Er worden hoge eisen gesteld aan medewerkers, niet alleen vakinhoudelijk, maar ook wat betreft eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid. In het kader van permanente educatie bieden we bijvoorbeeld meer modulaire opleidingsmogelijkheden aan om de kennis van medewerkers up-to-date te houden.”

Enthousiasme

Een paar belangrijke punten staan bovenaan de prioriteitenlijst van VOC. De instroom van nieuwe mensen is een belangrijk onderwerp, maar vooral ook het behoud van goed gekwalificeerde jonge mensen. “De instroom van jonge mensen is natuurlijk cruciaal. Wij moeten ons als VOC en als branche goed realiseren dat jongeren gemiddeld zestien jaar zijn als ze een mbo-opleiding gaan kiezen. Hun keuze is dan vaak regionaal bepaald en het is helaas niet zo dat de opleidingen tot schadehersteller overal in Nederland te volgen zijn. Op dit moment zijn er twaalf onderwijsinstellingen waar op mbo-niveau het vak schadeherstel wordt gegeven. Veel zestienjarigen zijn niet zo mobiel en kiezen dus vaak uit praktisch oogpunt de dichtstbijzijnde opleiding. Is er geen schadeherstel-opleiding in hun buurt, dan kiezen ze iets anders. Dat is helaas de praktijk.” “Het allerbelangrijkste is dat mbo-ers hun opgedane theorie ook direct in de praktijk kunnen brengen. Daarmee wordt het enthousiasme voor het vak nog groter. Mbo-ers zijn meestal echte doeners die vooral in de praktijk willen leren en snel dingen oppikken. Het is echt een ander type leerling dan een gemiddelde hbo-er. We hebben ze hard nodig.”

Nieuw initiatief

Alkemade hamert dan ook op een goede aansluiting tussen opleiding en bedrijfsleven. Als voorbeeld noemt zij de School voor Autospuiters & Schadeherstel in Boxtel, een project dat vorig jaar van start is gegaan. Voor dit nieuwe opleidingsinitiatief heeft een aantal partijen de krachten gebundeld: het Koning Willem 1 college, het Summa College, 88 schadeherstelbedrijven, negen leveranciers en het VOC.  

‘Door de combinatie van theorie en praktijk zijn leerling sneller inzetbaar in een bedrijf’

    Belangrijk onderdeel van het lesprogramma zijn de zogenaamde combinatielessen waarin een dagdeel theorieles en een dagdeel praktijkles wordt gegeven. “Door deze combinatie maken de leerlingen zich de theorie snel eigen door het direct in de praktijk toe te passen en zijn ze dus sneller inzetbaar in een bedrijf”, zegt zij. “Het is voor ons essentieel om de vraag en behoefte van schadeherstellers goed in beeld te hebben zodat we daar met ons programma op in kunnen spelen. Uiteindelijk gaat het erom dat we samen met de branche het opleidingsvraagstuk goed oppakken en de juiste initiatieven ontwikkelen.”

Kleine teams

De komende maanden moet ook duidelijk worden hoe de eigen organisatie zal worden aangepast aan de veranderende branche, zodat er slagvaardiger op de marktvraag kan worden ingespeeld. VOC is alweer enige jaren gehuisvest in Nieuwegein (bij Innovam) en telt dertig medewerkers. In de vier regionale opleidingscentra volgen jaarlijks zo’n 7000 cursisten een aanvullende opleiding of training: van auto(ruit)herstel tot AST-er, calculeren of carrosseriebouw. Alkemade: “De branche is flexibeler en dynamisch en dus moet VOC dat ook zijn. Er zal waarschijnlijk in kleinere teams gewerkt gaan worden, gekoppeld aan projecten zodat we sneller en accurater kunnen schakelen.”

Eigen arbeidsmarktanalyse VOC

VOC doet jaarlijks een eigen arbeidsmarktanalyse waarin de ontwikkelingen in beeld worden gebracht. Dit onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met OOC (opleidings- en ontwikkelingsfonds voor de carrosseriebranche) en Haas & Lescaut. Uit deze analyse blijkt bijvoorbeeld dat:

• Het totaal aantal medewerkers in schadeherstel al enkele jaren dalende is.
• De overgrote meerderheid van de bedrijven (90%) relatief kleine bedrijven zijn waar de eigenaar/manager zelf verantwoordelijk is voor het personeels- en opleidingsbeleid.
• Van de werknemers is 36,5 procent ouder dan 45 jaar (vorig jaar was dat nog 35,2 procent). Gevolg van de hogere leeftijd is ook een gemiddeld hoger salaris. Ander knelpunt: veel van deze werknemers gaan de komende jaren met pensioen met een grote uitstroom als gevolg.
• Door toenemende (concurrentie)druk in de markt wordt een steeds groter beroep gedaan op medewerkers om hun werk slimmer én productiever te doen.
• Zowel het totale aantal leerling als het aantal opleidingen neemt gestaag af. De scherpste daling lijkt achter de rug, maar sinds schooljaar 2009-2010 wordt een daling genoteerd.
• De opleidingen tot (eerste) autoschadehersteller en (eerste) autospuiter zijn het meest populair.