Voor tienduizenden Duitse eigenaren van Volkswagen-diesels lijkt na vandaag de weg naar schadeloosstelling vrij, na een oordeel van het Bundesgerichtshof in Karlsruhe.

Deze hoogste rechter stelt dat kopers hun auto moeten kunnen retourneren bij de fabrikant tegen het aanschafbedrag, met inachtneming van het aantal gereden kilometers. Tegen de uitspraak is geen hoger beroep meer mogelijk. Ze vormt de juridische climax in een zaak die was aangespannen door de eigenaar van een tweedehands VW Sharan. De koper van het voertuig, Herbert Gilbert. betoogde later dat hij niet heeft gekregen wat hij op grond van reclame dacht te kopen: een qua uitstoot schone auto. In de herfst van 2015 kwam aan het licht dat met Gilbert nog talloze andere VW-dieselkopers om de tuin waren geleid. De software in hun voertuig gaf in testsituaties veel gunstiger milieuwaarden dan bij regulier gebruik.

Retourbedrag

Het juridisch touwtrekken tussen Gilbert en de fabrikant dateert van 2014. De koper had destijds zo’n 31.500 euro betaald voor zijn Sharan en eiste het volledige bedrag terug. Na aftrek van de gebruikskilometers (vijftigduizend) maar inclusief rentecompensatie komt het gerechtshof nu uit op een retourbedrag van meer dan 28.000 euro. De insteek van VW was om via de rechter helemaal niets te hoeven betalen. Argument van de fabrikant was dat de auto’s al die tijd volledig te benutten waren, en de koper daarom geen enkele schade had geleden. Het volledig andersluidende standpunt van het hof betekent dat andere dieselkopers nu een steviger basis hebben om lopende rechtszaken voort te zetten. Lagere rechters hebben in Duitsland de afgelopen jaren wisselende oordelen geveld in de sjoemelaffaire.

Moreel laakbaar

Het hof laat echter niets aan duidelijkheid te wensen over in zijn argumentatie. Het typeert de opstelling van Volkswagen als moreel laakbaar en “bijzonder verwerpelijk.” Het concern zou hebben gehandeld uit “financieel eigenbelang.” Bij de ontwikkeling van dieselmotor EA189 (tweeliter TDI) is “bewust en weloverwogen het KBA (RDW) systematisch en meerjarig misleid. In Duitsland zijn voertuigen in aantallen van zeven cijfers in omloop gebracht waarvan de software willens en wetens zodanig was geprogrammeerd dat de wettelijke grenswaarden uitsluitend in een testsituatie haalbaar waren.” De handelswijze staat volgens de rechter in groot contrast met de niets vermoedende koper, of deze nu een nieuw of een tweedehands auto aanschaft.

Rechtszekerheid

Openbaar aanklager Claus Goldenstein, die de klagende partij vertegenwoordigde, vindt dat de uitspraak “rechtszekerheid biedt aan miljoenen Duitsers. Ook geeft volgens hem het oordeel aan dat “ook een groot concern niet boven de wet staat.” Bij onze oosterburen zouden momenteel nog zo’n zestigduizend zaken tegen Volkswagen lopen. De uitspraak van vandaag kan daarin zwaar meewegen.

Vorige week woensdag sloten topman Herbert Diess en president-commissaris Hans Dieter Pötsch ieder een deal met Justitie in eigen land ter hoogte van 4,5 miljoen euro om te ontkomen aan vervolging wegens de sjoemeldieselaffaire.