Het over the air downloaden van nieuwe software voor onze smartphone vinden we iets vanzelfsprekends. Het zal niet lang meer duren of die vanzelfsprekendheid geldt ook voor het updaten, onderhouden of zelfs repareren van personenauto’s.
Het is niet zo dat de retailer overbodig wordt. In de mede door de aanstaande BER gestimuleerde omslag van dealermodel naar agentenmodel blijven fabrikanten de relatie tussen de klant enerzijds en de dealer of een andere aanbieder van aftersalesactiviteiten koesteren. Kijk maar naar de manier waarop de nieuwe Chinese automerken momenteel hun aftersales organiseren. Een bandenwissel kan nu eenmaal niet over the air plaatsvinden.
Over the air updates zijn een grote uitdaging voor de retailer die meer en meer (werkplaats)klanten connected zal zien met de fabrikant.
Abonnement
Wat ook gaat veranderen is dat partijen nieuwe diensten over the air met name in abonnementsvorm zullen willen aanbieden. De autobezitter wordt daarmee uitgenodigd om voertuigdata te delen met de dienstverlener en/of betreffende autofabrikant. De berijders van een Tesla bijvoorbeeld vinden het over the air updaten van voertuigfunctionaliteiten al heel gewoon. Het al dan niet tijdelijk vergroten van de capaciteit van het batterijpakket, het aanpassen van het temperatuurcontrolesysteem of de ADAS-functies zijn daar enkele voorbeelden van, naast andere, meer commercieel getinte connected services. Voor hun elektrische modellen laten fabrikanten als Volvo/Polestar, Volkswagen, Mercedes-Benz en BMW op gezette tijden weten dat zij een belangrijke over the air update hebben uitgevoerd, of gaan uitvoeren. In plaats van een terugroepactie, wat toch een negatieve bijklank heeft, worden dergelijke noodzakelijke updates zelfs als positief ervaren als een hightech extraatje voor de autobezitter.
Regie
De digitale transformatie, inclusief de over the air mogelijkheden, waar de transitie naar elektrisch rijden nog bijkomt, zal de verhoudingen in de autoretail ingrijpend veranderen. Hamvraag is: wie krijgt de regie? Fabrikanten willen direct klantencontact – en natuurlijk de klantgegevens. Directe verkoopkanalen zullen in de toekomst waarschijnlijk deel uitmaken van alle verkoopsystemen. Zijn dealers in de toekomst nog nodig? Daarop is het antwoord: ja, zij blijven de link met de klant, zij zijn flexibel, persoonlijk. OEM’s overschatten gewoonlijk hun eigen vermogen om een evenwicht te vinden tussen het maximaliseren van het volume en de tevredenheid van de klant. Niettemin moet de interactie tussen fabrikanten, dealers en consumenten – online en offline – opnieuw worden gedefinieerd.
Sturing
Met name brancheorganisaties zijn bezorgd dat de fabrikanten door deze ontwikkelingen een te grote sturende invloed krijgen ten opzichte van hun dealers en het onafhankelijke kanaal (zie ook het kader Regie). Hier en daar worden de autofabrikanten (zeker door Brussel) al vergeleken met machtige hightech-bedrijven als Google, Apple, Amazon en Microsoft, waar steeds meer merken ook al mee samenwerken.
ECU’s
In moderne auto’s zijn soms wel meer dan 150 besturings- of regeleenheden (ECU’s) aanwezig. Zelfs compacte auto’s met een basisuitrusting zijn al voorzien van 35 tot 50 ECU’s. Deze ECU’s functioneren vaak zelfstandig en zijn slechts in beperkte mate uitwisselbaar. Dit leidt tot een bijna onbeheersbare complexiteit van elektronische systemen. Met aanstaande ontwikkelingen als semi-geautomatiseerd rijden en ADAS wordt de roep luider om nieuwe, sterke netwerkverbindingen tussen de ECU’s in de elektrische en elektronische architectuur van het voertuig. Bij zo’n nieuwe netwerkarchitectuur neemt een handvol krachtige computers de almaar toenemende taken van de vele gedecentraliseerde regeleenheden over. Dergelijke super-ECU’s voeren hun taken deels vanuit de cloud uit.
Aan de andere kant biedt de fabrikant met over the air updates en upgrades wel de klantbeleving die noodzakelijk is om de levenscyclus van de auto en meer nog die van de relatie met de klant te verlengen. Klantbeleving heeft voor veel autofabrikanten nu eenmaal de hoogste prioriteit. Alleen door een hoge loyaliteit aan het merk kan commercieel meer van de relatie met de berijder worden geprofiteerd. De berijder zal blij verrast zijn als hij ervaart dat het navigatiesysteem weer helemaal bijgewerkt is, als een bepaalde functionaliteit feilloos werkt nadat deze ’s nachts over the air is geïnstalleerd, of als blijkt dat een werkplaatsbezoek niet nodig is omdat een verwacht technisch probleem over the air in de kiem werd gesmoord.
Een valkuil ten aanzien van het commercialiseren van over the air functionaliteiten kwam naar voren tijdens een recente meeting over voertuigdata en nieuwe verdienmodellen: de door fabrikanten bewandelde éénrichtingsweg. Wat zij en hun partners bedenken, is te weinig afgestemd met de consument. Beter gezegd: de fabrikanten kennen de wensen van hun klanten onvoldoende en denken de klant met hun technologische kennis en mogelijkheden eenvoudig te kunnen inpakken, maar klantbeleving kan ook tegen je werken als je onvoldoende inspeelt op de wensen van de autobezitter. Daarnaast kan de prijs-kwaliteitsverhouding bij een over the air update anders worden ervaren dan bij een fysiek product, zeker als het aanschaffen en activeren van bijvoorbeeld stuur- of stoelverwarming slechts een kwestie is van een vinkje plaatsen in het systeem. Een verkeerde prijsperceptie zal in positieve zin moeten worden gepareerd door de eerder aangehaalde klantbeleving.
Bosch en BMW
Sinds oktober vorig jaar werken BMW en Bosch samen in een pilotproject voor het automatisch en over the air verstrekken van actuele voertuigdata aan onafhankelijke autobedrijven. Hiervoor wordt gebruikgemaakt van het onafhankelijke dataplatform Caruso. De berijder van een auto krijgt een op live data gebaseerde FNOS-melding (First Notification Of Service). Het kan daarbij om een aanstaande onderhoudsbeurt gaan, maar ook om een actuele storing of zelfs noodzakelijke reparatie. De berijder heeft daarvoor te kennen gegeven of zijn serviceadres van voorkeur een dealer is, of een universeel autobedrijf (bijvoorbeeld een Bosch Car Service). BMW garandeert in de samenwerking dat de benodigde data net zo snel en zonder verdere tussenkomst van BMW voor het universele autobedrijf beschikbaar is. Andersom kan het betreffende universele autobedrijf via Bosch-Caruso een beveiligde tekst sturen naar het infotainmentsysteem van de auto om de klant verder te informeren. Bosch stelt dat momenteel met andere autofabrikanten wordt overlegd om de pilot uit te breiden.
Drempels
Werkplaatsen hebben zelf al de nodige ervaring met remote diagnostics en services van specialistische dienstverleners zoals GMTO, Autoniveau en Jifeline. Dergelijke partijen nemen, al dan niet via een vaste internetverbinding, de auto op afstand over om een diagnose te kunnen stellen en helpen zo een probleem op te lossen. Pass-thru is een andere online activiteit waar diverse werkplaatsen al gebruik van maken. De mogelijkheden van dergelijke digitale werkzaamheden nemen snel toe en daarmee de verdienkansen. Het is te hopen dat dit geldt voor alle aftersalespartijen die middels hun werkplaatsactiviteiten of middels online updates een vermeend over the air gedetecteerd en gediagnostiseerd probleem willen oplossen. Dat lijkt op het eerste gezicht vooral een technisch punt, maar het nog immer in Brussel niet afgeronde dossier over de toegang tot voertuigdata toont dat er ook op het gebied van regelgeving nog wel wat losse eindjes zitten.
SERMI
Daarmee komen we op het punt van cyber security. Het aantal zogenoemde entry points, de plekken die toegang geven tot systemen in de auto, is groter dan sommigen denken. Als een werkplaatsmedewerker of een externe partij toegang heeft tot die systemen is dat tevens een deurtje voor een hacker. Voordat je het weet, is daarmee de rijveiligheid in het geding. Nu diverse ECU’s straks in de cloud, buiten de auto dus, hun data opslaan, wordt veiligheid een kritisch aandachtspunt (zie ook het kader ECU’s). Ook daarover heeft Brussel nagedacht en daarvoor het SERMI-certificeringsproces bedacht, waarbij SERMI staat voor security related repair and maintenance information. Dit gaat over de geharmoniseerde toegang tot anti-diefstal gerelateerde reparatie- en onderhoudsinformatie van alle fabrikanten van personen-, bestel- en vrachtauto’s. Vanaf 1 augustus 2023 heeft een autobedrijf met één SERMI-certificaat toegang tot alle relevante informatie van alle fabrikanten voor het programmeren van sleutels, het vervangen van deursloten en alle andere soft- en hardware die gerelateerd is aan anti-diefstal. Let wel: ook als slechts een deel van de ECU is gekoppeld aan een anti-diefstalsysteem kan de fabrikant de volledige ECU vergrendelen als een SERMI-certificaat ontbreekt. Wellicht prematuur, maar er schijnt al te worden nagedacht om ook al enkele ADAS-functionaliteiten achter het SERMI-slot te zetten.
Zonder SERMI-certificaat heeft het autobedrijf vanaf 1 augustus 2023 geen toegang meer tot anti-diefstal gerelateerde reparatie- en onderhoudsinformatie.
APK
Voor de apk zijn al langere tijd ideeën voor controles die deels over the air kunnen plaatsvinden. Bij de RDW vraagt men zich serieus af hoever je mag gaan met updates en zelfs upgrades als deze afwijken van de specificaties ten tijde van de typegoedkeuring. Een paar jaar terug maakte de RDW op het Aftersalescongres al melding van een project waarin werd onderzocht in hoeverre de emissiecontrole voor de apk online kon gebeuren. Op de CITA-congressen in Dubai (2015), Zagreb (2017) en Seoul (2019) werd in diverse werkgroepen al uitgebreid stilgestaan bij over the air voertuigcontroles, zelfs over de mogelijkheid voor een min of meer continue online monitoring van voertuigen in plaats van een apk, met name voor systemen die aan de rijveiligheid gerelateerd zijn, zoals ADAS. In 2021 deed HAN Automotive Research onderzoek naar de mogelijkheden voor een apk voor ADAS-functionaliteiten. Vanuit de overheid zullen het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, en de RDW het voortouw moeten nemen. Omdat dit op het eerste gezicht bedreigend lijkt voor het autobedrijf, zullen brancheorganisaties niet staan te springen om dit zonder slag of stoot te introduceren.
