Wat begon als een idee van een Libanees-Zwitserse horlogetycoon voor een nieuwe mobiliteitsvorm is anno 2023 een Chinees EV-merk. Een van vele bovendien. Voordat die omschakeling zich echt in ons wagenpark manifesteert zien we voorlopig nog wel even ‘klassieke’ Smarts.
De Zwitserse horloge-industrie lag op zijn gat na de introductie van goedkope kwarts-uurwerken en het Aziatische succes in die markt. De mechanische kwaliteitsuurwerken die vallen onder de term haute horlogerie (naar analogie van de haute couture in de mode) voelden die pijn als geen ander, maar Zwitserland als horlogecentrum van de wereld sloeg terug in 1983 met de lancering van de hippe maar betaalbare Swatch-lijn.
Nicolas G. Hayek, Libanees van geboorte, was er nog niet bij betrokken maar hij kocht met mede-investeerders wel een meerderheidsbelang in 1985. Zijn visie op de Zwitserse horloge-industrie betekende herstructurering, consolidatie, schaalgrootte en uiteindelijk succes. Een jaar later was de Swatch Group een feit. Inmiddels horen merken als Omega, Longines, Breguet en Blancpain tot de omvangrijke portefeuille. De Swatch-revolutie moest maar eens worden gekopieerd naar de automobiele wereld. Een hippe compacte stadsauto die mobiliteit voorgoed zou veranderen, dat beeld had Nicolas G. Hayek voor ogen. Een met hybride aandrijflijn bovendien, maar het zou nog jaren duren voor dat gebeurde. Een poging met VW liep op niets uit.
Joint-ventures
Het resulteerde in 1994 in de oprichting van Micro Compact Car, het latere Smart, als joint-venture door Hayeks Swatch Group en Mercedes-Benz. Die revolutie is om tal van redenen nooit echt van de grond gekomen. Zo was er het briljante idee om een parkeerplek door twee Smarts te laten gebruiken, haaks op de rijrichting waar andere auto’s moeten fileparkeren. Speciale, korte Smart-parkeerplekken in parkeergarages die zo meer capaciteit zouden krijgen. Mooie theorie, ingehaald door de weerbarstige praktijk. Als de marktintroductie eenmaal daar is, heeft Mercedes de joint-venture volledig ingelijfd en is Hayek gedesillusioneerd in de gekozen koers. Mercedes blijft twee decennia alleenheerser, totdat de huidige joint-venture actief wordt: die met het Chinese Geely. Kijkend naar 25 jaar Smart in ons land dan zien we een grafiek met twee korte piekmomenten: 2004-2006 en 2015-2018. Juist, het jaar voor die joint-venture. De effecten ervan zijn immers nooit direct zichtbaar, gezien de ontwikkeltijd van nieuwe producten.
Hayeks visie
Hayek wilde vanaf dag één een elektrische of hybride aandrijflijn maar die gingen niet door. Een microhybride-versie zagen we pas in 2007, net als een volledig elektrische versie. Eerst als deelautoversie, later ook voor andere klanten. In dat licht bezien is het bijzonder om te zien hoe het merk sinds bouwjaar 2020 geen andere aandrijvingen meer kent dan elektrische. Die transitie ging sinds bouwjaar 2011 met welgeteld één elektrisch exemplaar in ons land op kenteken vervolgens in rap tempo. De absolute aantallen blijven daarentegen wel achter bij het verleden. Het is nog te vroeg daarbij conclusies te trekken over de komende jaren. Aan plannen en ambities bij Geely ligt het niet en de keuze voor SUV-achtige ev’s lijkt aan te sluiten bij de actuele marktbehoefte. Het platformdelen binnen Geely past de efficiencygedachte waarmee Hayek de Zwitserse horlogerie weer leven gaf. De afstand tot de oorspronkelijke visie van Hayek wordt echter alleen maar groter als je naar de producten kijkt.
Foto boven: Anno 2023 hebben nog vijftig Smarts uit het eerste bouwjaar 1998 een actief Nederlands kenteken, ruim het dubbele van het aantal Smarts #1 met het bouwjaar 2023.
