Wat hebben de Deliveroo-maaltijdbezorger en de autotechnicus met elkaar gemeen? Beiden kunnen werkzaam zijn als werknemer of zzp’er. De maaltijdbezorgers werkten sinds de start van Deliveroo als werknemer. De arbeidsovereenkomsten werden niet verlengd en Deliveroo besteedde het werk vervolgens uit aan de bezorgers op basis van een overeenkomst van opdracht. De werknemers werden zzp’ers. De vakbond was het daar niet mee eens en stapte naar de rechter. Waarom is dat relevant?

Een zzp’er inhuren als alternatief voor de werknemer betekent minder risico voor de ondernemer, als het gaat om wettelijke verplichtingen. Vakantiedagen, ontslagvergoeding, pensioenafdracht, loondoorbetaling bij ziekte, …niet aan de orde bij de zzp’er. In deze tijden van schaarste op de arbeidsmarkt groeit het aantal zzp’ers gestaag. Er is voldoende werk en ondernemers zijn bereid om het hogere zzp-tarief te betalen. Hopelijk zet de zzp’er voldoende middelen opzij voor pensioen en het risico op arbeidsongeschiktheid, zaken waar de werknemer minder over hoeft na te denken. Dat regelt zijn werkgever.

De arbeidsovereenkomst: vier kenmerken

De arbeidsrelatie wordt gekwalificeerd als arbeidsovereenkomst als er (1) sprake is van een gezagsverhouding, (2) de werknemer loon ontvangt, (3) de werknemer zelf de arbeid verricht en (4) de arbeid gedurende een bepaalde of onbepaalde tijd wordt verricht. Als u de arbeidsrelatie niet kwalificeert als loondienst, maar die relatie voldoet wel aan de eisen is er mogelijk sprake van schijnzelfstandigheid. In dat geval wordt de opdrachtgever mogelijk aangesproken door de Belastingdienst om de loonbelasting te betalen. Dat is een onzekerheid die u niet wenst.

Deliveroo-case

De Hoge Raad vond, gelijk aan de lagere rechters, dat in de relatie tussen Deliveroo en de bezorgers wel degelijk sprake was van een gezagsverhouding. De bezorgopdrachten werden namelijk via een algoritme ingedeeld per bezorger, op basis van locatie en beschikbaarheid. Daardoor had Deliveroo een vergaande invloed op de indeling van de werkzaamheden van de bezorgers. Het algoritme als bedrijfsleider, dus gezag!

Stel dat de werkzaamheden in uw werkplaats (deels) automatisch worden toebedeeld op basis van beschikbaarheid en competenties van de monteurs. Op basis daarvan zou de door u ingehuurde zzp-autotechnicus toch als werknemer worden gezien, mits aan alle vier de kenmerken wordt voldaan. Dat is een onwenselijke situatie, u wilt immers beiden weten waar u aan toe bent.

Is de zzp’er ondernemer?

Een ander nieuw gezichtspunt is hoe de werker zich in het maatschappelijk verkeer gedraagt. Doet hij aan acquisitie, werkt hij voor verschillende opdrachtgevers en hoe lang? De autotechnicus is in het maatschappelijk verkeer doorgaans een werknemer die werkt op basis van een arbeidsovereenkomst. Ook dit punt kan dus verwarrend werken met schijnzelfstandigheid als gevolg. De Belastingdienst houdt niet van schijnzelfstandigheid, omdat hij dan kort gezegd niet weet wie bij wie hij welke belasting moet innen.

De platformeconomie vraagt om een nadere invulling van de open norm van het begrip gezag. Dat moet gebeuren op basis van het feitelijke gezag, inbedding van het werk en zelfstandig ondernemerschap. De wetgever denkt daarover na en werkt aan een wet die 2025 gereed moet zijn. Doel van die wet is meer duidelijkheid te scheppen over het begrip gezag, zodat partijen weten waar zij jegens elkaar aan toe zijn. De zzp’er is niet meer weg te denken. De wetgever heeft moeite om de technologische ontwikkelingen bij te houden. Onze arbeidsmarkt vraagt om flexibiliteit.

Wat kunt u nu doen?

Huurt u een zzp’er in? Leg duidelijk vast dat het om een overeenkomst van opdracht gaat. Gebruik bijvoorbeeld een ‘modelovereenkomst Wet DBA’ van de Belastingdienst. Door gebruik te maken van het model wordt het risico op schijnzelfstandigheid lager. Overigens handhaaft de Belastingdienst hierin niet actief. Zowel rechters, de Belastingdienst als werkgevers wachten op heldere wetgeving om te kunnen bepalen of de autotechnicus werknemer of zzp’er is.