De opkomst van het koudemiddel R456a als alternatief voor R134a was afgelopen jaar de belangrijkste ontwikkeling op het gebied van aircoservice. Ondertussen worden de meeste nieuwe auto’s afgevuld met R1234yf, dat in de plaats is gekomen van het milieuonvriendelijke R134a.

Sinds het sterke broeikasgas R134a als koudemiddel niet meer is toegestaan in auto’s vanaf bouwjaar 2017 worden de meeste aircosystemen afgevuld met R1234yf. Dit koudemiddel heeft een veel lager GWP (Global Warming Potential) dan R134a (4 om 1430), maar is wel veel brandbaarder. Dat is op zich nog geen groot probleem; het lijkt vooral veel agressiever voor de onderdelen van het aircosysteem, zegt aircospecialist Philippe Marx. Hij ziet in zijn werkplaats de gevolgen van het gebruik van R1234yf. “Er zijn gewoon meer storingen dan voorheen. Sommige zijn zelfs heel moeilijk te vinden. Ik zie ook meer problemen met de verdampers, die lek raken. Het gaat soms om auto’s van drie, vier jaar oud, met een lekke verdamper. Wil je die vervangen, dan moet het hele dashboard eruit. Dat zijn forse kosten. De afnemende kwaliteit van de onderdelen zal er ook wel mee te maken hebben dat zo’n verdamper eerder lek raakt, wat eigenlijk het laatste onderdeel in het aircosysteem is dat kapot kan gaan.”

Bij Waeco herkennen ze de problemen die R1234yf zou veroorzaken niet. Daniël Hagen: “We zien erg weinig klachten binnenkomen over 1234yf. Misschien omdat wij veel op dealerniveau leveren, waar de auto’s in de werkplaats doorgaans wat jonger zijn, maar ook in de airco-olie zien we bijvoorbeeld geen metaaldeeltjes, wat laat zien dat er toch weinig slijtage is.”

Philippe Marx heeft nog wel een tip voor automobilisten die de levensduur van de verdamper kan verlengen. “Eigenlijk moet je de laatste tien minuten van het laatste ritje van de dag de airco uit zetten, zodat de verdamper droog kan blazen. Dat scheelt zeker in de levensduur van de verdamper.”

R456a

Afgelopen jaar is er steeds meer belangstelling gekomen voor R456a als alternatief voor R134a, omdat het een GWP heeft van 626, wat ruim de helft is van dat van R134a. Bestaande systemen voor R134a kunnen zonder aanpassingen aan het apparaat of compressorolie gebruikt worden voor het servicen van systemen met R456a. Wel is het zaak om te zorgen dat de beide koudemiddelen niet door elkaar gebruikt worden. Dat R456a nog geen brede toepassing heeft, komt vooral doordat het vooralsnog duurder is dan R134a. Philippe Marx: “Het is wel heel nobel als je zegt: ‘Ik betaal het dubbele, want dat is beter voor het milieu.’ De meeste mensen zal het niet uitmaken welk koudemiddel er in hun aircosysteem zit. Als de airco het maar doet.”

R744

R744 is een ander alternatief voor het milieubelastende R134a en R1234yf en is feitelijk niets anders als CO2, ontdaan van vochtdeeltjes. Dit is voorlopig een toepassing die beperkt blijft tot de hoger geprijsde modellen van Mercedes-Benz en de VAG Groep, die voor hun aircoservice nog voornamelijk in het dealerkanaal zitten. Maurits Golüke van CBX Nederland: “Wij zitten meer in de aftermarket bedrijven, dus is de vraag daar naar een R744-machine nog niet echt aanwezig.”

Ook bij Philippe Marx komen ze zelden binnen. “En als er een binnenkomt, stuur ik hem door.”
CO2 heeft ook een groot nadeel, zegt René van Arkel. “CO2 is toch wel beperkt te gebruiken, want hoe warmer het wordt, hoe slechter het rendement. Dan heeft het dus weinig koelcapaciteit meer. Uiteraard heeft CO2 als koudemiddel wel onze aandacht, aangezien dit ook bij schadebedrijven nu voorkomt.”
Würth, dat speciaal voor R744 de Coolius C20-machine heeft, ziet de vraag naar deze machines wel toenemen. Ronald Geluk: “We leveren ze aan dealerbedrijven, maar ook aan aircospecialisten die alle systemen willen kunnen servicen. Er is ook al een grotere machine in de maak, die bijvoorbeeld ook stadsbussen kan servicen.”

Het voordeel van R744 is dat er geen koudemiddel hoeft worden teruggewonnen of gefilterd; CO2 is een natuurlijk gas en kan gewoon in de lucht worden losgelaten, al dient dit wel gecontroleerd te gebeuren, omdat anders het risico van koudijsvorming bestaat. Voor de aircoservice van R744 heeft Waeco een aparte titanium manometerset op de markt gebracht, bestaande uit een drukfles met R744, een weegschaal, leidingen en drukmeters. Daniël Hagen: “De set heeft RVS-knelkoppelingen, gepantserde leidingen en met glycol gevulde meters, die niet trillen bij de hoge drukken die met R744 worden bereikt.”

En dan is er nog het alternatief van propaan (R290), dat met name in oude aircosystemen met R12 kan worden toegepast. Inderdaad is dit met een GWP van 3 vergelijkbaar met R1234yf, alleen is het net als R1234yf weer tamelijk brandbaar. Het wordt voornamelijk gebruikt in warmtepompen en airconditioning in woningen. Over het gebruik in auto-airco’s zijn de meningen sterk verdeeld tussen de voorstanders die de gunstige GWP en prijsstelling benadrukken, en de tegenstanders die wijzen op het explosiegevaar.

Investeringsbereidheid

Kijken we naar de apparatuur en de mate waarin autobedrijven investeren in aircoserviceapparatuur, dan moeten we concluderen dat het vooralsnog vooral een vervangingsmarkt is. René van Arkel: “We zien bijvoorbeeld wel beweging bij de truckmerken. Volvo had ze al, nu hebben wij vorig jaar ook aan alle Scania-dealers een nieuwe Texa 712R R1234YF mogen leveren.”

Zowel CBX Nederland als Evers Equipment leveren in Nederland de aircoserviceapparatuur van Mahle. Hoewel deze Duitse fabrikant (nog) geen machine voor R744 heeft, zijn beide partijen wel erg te spreken over de kwaliteit van de producten. Gert-Jan Evers: “Het is een fabrikant die echte vernieuwing brengt in de service van elektrische voertuigen. Mahle levert ook de onderdelen en de olie en staat echt voorop in de techniek.”

‘De meeste mensen zal het niet uitmaken welk koudemiddel er in hun aircosysteem zit. Als de airco het maar doet.’

Ook Maurits Golüke ziet dat een machine van Mahle erg gewaardeerd wordt door zijn klanten, “vanwege zijn fijne werking met het touchscreen en de wifi-opties, en natuurlijk de goede werking van de machine in het algemeen. De kwaliteit van de componenten is goed, en de softwarematige werking is heel fijn. Als een klant een Mahle- of Brain Bee-machine (van ons) heeft gehad, dan willen ze vaak wel graag weer zo’n machine en zijn ze bereid daar iets meer voor uit te geven.”

Over de vraag naar aircoserviceapparatuur heeft Würth in ieder geval niet te klagen. Ronald Geluk: “We zien vooral een omslag van de R134a-systemen naar R1234yf. Het is ook een goede investering. Zo’n machine gaat vaak nog jaren mee nadat het al lang is afgeschreven: tien, vijftien jaar zeker. We hebben van onze machines een basisversie en een uitgebreidere versie. Wie welke aanschaft, is moeilijk te zeggen. Een kleine garage die wel serieus werk wil maken van zijn aircoservice kan daardoor toch kiezen voor een uitgebreidere machine, terwijl een groter autobedrijf, dat wel aircoservice wil aanbieden, maar daar verder niet in gespecialiseerd is, misschien genoegen neemt met een kleinere machine.”

Over het belang van goede aircoservice wil Daniël Hagen tot slot nog wel kwijt dat het lang niet meer alleen het comfortsysteem is waar het lang voor gehouden werd. “Het zit steeds meer geïntegreerd in de hele auto. Vergeet niet dat het in elektrische auto’s ook gebruikt wordt voor het koelen van het accupakket. Bij Tesla is het zelfs zo dat je de auto niet eens meer gestart krijgt als de airco het niet meer doet.

Foto boven: Was het aircosysteem voorheen voornamelijk een comfortsysteem, in elektrische auto’s is het een essentieel, geïntegreerd onderdeel dat ook voor de koeling van de batterij zorgt.