Als de gekochte auto niet de eigenschappen bezit die de koper mocht verwachten is er sprake van non-conformiteit. Die verwachtingen zijn gebaseerd op de eigenschappen van de auto en op de mededelingen die de verkoper over de auto heeft gedaan. Of had moeten doen. De koper mag verwachten dat de auto de eigenschappen bezit die kort gezegd voor veilige deelname aan het verkeer nodig zijn en waarvan hij de aanwezigheid niet hoefde te betwijfelen. Veel meer zegt de wet niet over non-conformiteit.
Hoe moet een rechter beoordelen of een gekochte auto aan de verwachtingen voldoet? De ene consument is de andere niet. Datzelfde geldt voor de gekochte auto en de verkoper. Moet de verkoper een defecte motor vervangen van de 9 jaar oude Ford Fiësta met 109.000 kilometer?1 Moet de verkoper de versnellingsbak herstellen van de 11 jaar oude Seat Ibiza met 149.082 kilometer?2 Ja, zegt de kantonrechter te Tilburg in het eerste geval. Nee, zegt de kantonrechter te Zaanstad in het tweede geval. Waar ligt het omslagpunt?
De consumentkoper moet uitleggen waarom hij het gebrek niet hoefde te verwachten. Als hij daarin slaagt, wordt vermoed dat het gebrek al ten tijde van de aflevering aanwezig was. De verkoper moet het gebrek dan kosteloos herstellen. Het gaat er om die verwachtingen scherp te hebben. In de praktijk blijkt vaak dat de consumentkoper andere verwachtingen heeft dan de verkoper. ‘Ik hoefde niet te verwachten dat de versnellingsbak defect zou gaan’, zei de Seat-koper. Vervolgens vordert de koper kosteloos herstel. Dat is te kort door de bocht. Waarom hoefde de Seat-koper het gebrek niet te verwachten?
De rechter ging mee met het verweer van de verkoper en maakte gebruik van de uitzondering op het gangbare uitgangspunt dat een auto veilig aan het verkeer moet kunnen deelnemen. Dat kon de Seat niet meer. De rechter overwoog dat bij ‘normaal gebruik een auto aan slijtage onderhevig is en dat de kans op gebreken groter wordt naarmate de auto ouder is en meer kilometers heeft gereden’. Bovendien had koper sinds de aflevering ruim 9.000 kilometer probleemloos gereden. Daaruit volgt dat het gebrek nog niet aanwezig was tijdens de aflevering. Een dergelijk gebrek mocht hij verwachten. Niks 12 maanden wettelijke garantie.
Dan de Ford. Anders dan bij de Seat was er wel sprake van non-conformiteit en moest de verkoper de Ford terugnemen. De verkoper had hier 3 maanden contractuele garantie gegeven op de motor en de versnellingsbak. Na 7 maanden ging de motor stuk. Volgens de kantonrechter zou de verkoper de indruk hebben gewekt dat hij geen bijzondere twijfels had over het functioneren van de motor. In dit geval hoefde de koper het defect niet te verwachten. De verkoper heeft met de contractuele garantie de verwachtingen van de koper deels ingekleurd.
De consumentkoper heeft verplichtingen. Zo moet hij tijdig klagen en de verkoper in de gelegenheid stellen om het gebrek te herstellen. Doet hij dat niet, dan verspeelt hij zijn recht om een beroep te doen op de gevolgen van non-conformiteit. Of voldaan is aan deze punten is doorgaans redelijk te toetsen, ook voor de rechter.
Cruciaal is de inkleuring van de verwachtingen. Daar stappen veel consumentkopers overheen. En daar ligt uw kans in het verweer. Leg zo duidelijk mogelijk uit waarom de koper het gebrek juist wel kon verwachten, althans daar redelijkerwijs rekening mee had moeten houden. Licht toe dat de koper de ‘goede en de kwade kansen van de gekochte auto’ heeft geaccepteerd ten tijde van de verkoop, zoals de kantonrechter te Maastricht het mooi verwoordde in een afwijzend vonnis.3
Voor rechters kan het lastig zijn om de verwachtingen te beoordelen. Vanaf welk moment mag de koper bepaalde gebreken verwachten? De ontslagvergoeding voor werknemers werd ooit berekend met een formule, die door de kantonrechters was bedacht. Wellicht is het tijd voor een formule om de verwachtingen ten aanzien van een auto een meer uniforme richting te geven?
